Frozen Shoulder

Latijn: Capsulitis adhesiva

Hoewel een frozen shoulder uit zichzelf herstelt in loop der tijd, is het een vervelende aandoening die veel tijd kost. Hieronder kunt u alles lezen over deze stijve “bevroren” schouder.

Frozen Shoulder

Een frozen shoulder is een aandoening waarbij de schouder verstijfd. Het is niet bekend waarom dit gebeurt, er zijn wel factoren die meer kans lijken te geven om een frozen shoulder te ontwikkelen, waarover later op deze pagina meer informatie staat.

Verschillende fases en hersteltijd

Een frozen shoulder doorloopt 3 fases:

Freezing / bevriezende fase: de schouder is pijnlijk en de beweeglijkheid neemt steeds verder af.
Frozen / bevroren fase: de pijn is nog minimaal aanwezig, maar de schouder is stijf bij bewegen.
Thawing / ontdooifase: de schouder neemt steeds verder toe in beweeglijkheid.

In de praktijk komen mensen meestal de eerste keer binnen met een pijnlijke schouder die nog weinig tot niet beperkt is in bewegen. In dit stadium is het nog erg lastig om vast te stellen dat het om een frozen shoulder gaat. Geleidelijk ontstaat een bewegingsbeperking (vaak volgens een specifiek patroon), waardoor de diagnose duidelijk wordt.

Het proces van een frozen shoulder kost tijd. Het duurt gemiddeld 1 tot 3 jaar (gemiddeld 30 maanden) voordat de schouder niet beperkt meer aanvoelt. Het zijn statistieken, de praktijk leert dat er ook mensen zijn die er korter of langer over doen. De schouder herstelt meestal naar een goed functioneren, maar enige restklachten kunnen blijven (Wong et al. 2017). Mensen met insulineafhankelijke diabetes mellitus hebben de minst gunstige prognose.

Hoe stel je een frozen shoulder vast?

Kenmerkend is allereerst het beloop zoals hierboven is beschreven. Daarnaast raakt de schouder meestal beperkt volgens een specifiek patroon, waarbij meerdere bewegingsrichtingen beperkt zijn met een opvallende beperking in het naar buiten draaien van de schouder (exorotatie).

Is er een verschil tussen een frozen shoulder en een stijve schouder?

Een schouder die stijf is geworden omdat deze een aantal weken/maanden niet maximaal heeft kunnen bewegen, is niet hetzelfde als een frozen shoulder. Hoewel het patroon van stijfheid er hetzelfde uit kan zien na bijvoorbeeld immobilisatie bij een breuk of operatie, is er dan geen ontstekingsproces aanwezig. Dit maakt ook een ander herstelproces. Om te weten of er sprake is van een frozen shoulder zijn alle factoren van beloop tot onderzoek van belang.

In blauw ziet u het schouderkapsel dat rondom het schoudergewricht loopt. Het schouderkapsel hangt relatief ruim rondom de schouder, maar zal bij een frozen shoulder stijver worden. Hierdoor raakt de schouder in zijn algemeenheid beperkt en rek op het kapsel is pijnlijk.
Afbeelding: Henry Vandyke Carter, Public domain, via Wikimedia Commons

Wat kun je het zelf beste doen en hoe kan therapie helpen?

De schouder belasten op geleide van reactiviteit. Dat is belangrijker dan in welke fase je zit. :

Hoog reactief: De schouder is pijnlijk in rust en bij beweging en reageert met extra pijnklachten na activiteiten. In deze fase heeft de schouder behoefte aan relatieve rust: je wilt de schouder wel gewoon gebruiken, maar binnen de pijngrenzen. Hoewel een frozen shoulder erg pijnlijk kan zijn, maakt stilzitten dit niet beter. De schouder is eerder gebaat bij rustig bewegen. Denk daarbij ook aan activiteiten als wandelen. Het trainen van onze duurconditie maakt endorfines aan, een hormoon dat pijnstillend werkt. Zorg echter dat er tijdens of na het bewegen geen (toename van) schouderpijn ontstaat.
Wanneer de pijn hevig is, kan een injectie met ontstekingsremmende medicatie bij het schoudergewricht veel uitkomst bieden. Ook fysiotherapie zet zich in deze fase in op pijnvermindering door tips en trucs om zo goed mogelijk met de schouder om te gaan of bijvoorbeeld bijkomende nekklachten te behandelen. Een hoog reactieve schouder valt meestal samen met de freezing fase.
Matig reactief: De schouder reageert niet zo sterk meer; met name nog wanneer deze buiten de grenzen wordt bewogen. Hier mag je al beduidend meer gaan bewegen en oefenen, tot maximaal 4 uur napijn. Na die 4 uur moet de schouder weer hersteld zijn.
Laag reactief: Hier kan de schouder weer tegen een stootje en is er alleen nog pijn in de eindstanden van bewegen. Hier mag volop met de schouder geoefend worden om de maximale beweeglijkheid terug te krijgen en mag er tot maximaal 24 uur na het oefenen napijn zijn.

Kijk voor meer technische achtergrondinformatie ook eens in de richtlijn frozen shoulder van Schoudernetwerken Nederland.

Wat zijn goede oefeningen bij een frozen shoulder?

Dat hangt af van de reactiviteit van de schouder en welke bewegingen er beperkt zijn. Als de schouder nog erg pijnlijk is, is het verstandig om alleen oefeningen te verrichting die pijnverlichtend werken. Later wil je met name de beperkte bewegingen oefenen, op een veilige manier, passend bij de fase waarin je schouder zich bevindt.

Wanneer heb je meer kans om een frozen shoulder te ontwikkelen?

Dit is niet bekend. Naast dat een frozen shoulder spontaan en zonder reden kan ontstaan, kan in principe elk irritatieproces in de schouder er uiteindelijk toe leiden. We weten wel dat de aandoening vaker voor komt bij mensen met diabetes, hartproblemen, de ziekte van Dupuytren, de ziekte van Parkinson, epilepsie, schildklieraandoeningen en een doorgemaakt CVA.

Wat weetjes over de frozen shoulder

Meestal treft het mensen tussen de 40 en 65 jaar oud, vaker vrouwen dan mannen.
Een frozen shoulder kan weliswaar aan de andere zijde ooit voorkomen, maar komt echt zéér zelden terug in dezelfde schouder. Het lijkt dat de schouder dit proces (gelukkig) niet nog eens kan doormaken.
We hebben allemaal 2% tot 5,3% kans om ooit een frozen shoulder te krijgen.

Heb jij vragen over jouw frozen shoulder? Kijk dan eens op deze website bij online hulp, afspraak of neem contact op.